Право на паричен надоместок има невработено лице што било во работен однос најмалку 9 месеци непрекинато, или 12 месеци со прекин во последните 18 месеци, пред престанокот на работниот однос.
Време за кое се исплатува паричниот надоместок
Ако стажот на осигурување изнесува од 18 месеци до 2,5 години – треба да се исплаќа 2 месеци, ако е од 2,5 години до 5 години – треба да се исплаќа 3 месеци, ако е од 5 години до 7,5 години – треба да се исплаќа 4 месеци, ако е од 7,5 години до 10 години – треба да се исплаќа 5 месеци, ако е од 10 години до 12,5 години – треба да се исплаќа 6 месеци, ако е од 12,5 години до 15 години – треба да се исплаќа 7 месеци, ако стажот е од 15 години до 17,5 години – треба да се исплаќа 8 месеци, ако е од 17,5 години до 20 години – треба да се исплаќа 9 месеци, ако е од 20 години до 22,5 години – треба да се исплаќа 10 месеци, ако е стажот од 22,5 години до 25 години – треба да се исплаќа надомест од 11 месеци и ако е стажот 25 години треба да се исплаќа надомест 12 месеци.
Невработеното лице кое има над 15 години стаж на осигурување, а на кое му недостасуваат најмногу до 18 месеци пред исполнување на услови за стекнување право на старосна пензија, паричниот надоместок му се исплатува до неговото вработување, односно до настанувањето на некои од основите за престанок на правото на паричен надоместок. Значи, невработеното лице кое има над 60 години и 6 месеци возраст (жена), односно 62 години и 6 месеци возраст (маж) и над 15 години стаж на осигурување, паричниот надоместок му се исплатува до неговото вработување, односно до настапувањето на некои од основите за престанок на правото на паричен надоместок, (за овие невработени лица не се плаќа придонес за пензиско и инвалидско осигурување).
Висина на паричниот надоместок
Висината на месечниот паричен надоместок за време на невработеност се утврдува врз основа на пресметаните и исплатени плати кај работодавачот и изнесува 50% од просечната месечна нето плата на работникот за последните 24 месеца за лице кое има право на паричен надоместок до 12 месеца, а за лице кое има право на паричен надоместок подолго од 12 месеца, паричниот надоместок за првите 12 месеца изнесува 50% од просечната месечна нето плата на работникот за последните 24 месеца, а за преостанатото време 40% од просечната месечна нето плата.
Паричниот надоместок не може да изнесува повеќе од 80% од просечната месечна нето плата по работник во Републиката објавена за последниот месец.
Барање за паричен надоместок
Барањето се поднесува во Центарот за вработување во местото на живеење на невработеното лице, во рок од 30 дена од денот на престанокот на работниот однос.
Доколку барањето се поднесе по истекот на рокот, паричниот надоместок се исплатува од денот на поднесувањето на барањето за преостанатиот период.
Паричен надоместок не се исплатува доколку барањето е поднесено по истекот на времето за кое следува истиот.
Кој не може да оствари право на паричен надоместок
Невработеното лице на кое работниот однос му престанал поради: давање писмена изјава за престанок на работниот однос (освен ако таквата изјава е дадена поради промена на местото на живеење на брачниот другар или склучување на брак); спогодбен престанок на работен однос; остварува права од работен однос спротивно на закон; престанок на работен однос по сила на закон (освен во случај на престанок на правното лице поради стечај); отказ од страна на работодавачот поради кршење на работниот ред и дисциплина; одбивање да работи на работи на кои е распореден во согласност со закон; одбивање да биде преземан со спогодба кај друг работодавец; одбивање обука, преквалификација или доквалификација; губење на работната способност, согласно прописите за пензиското и инвалидското осигурување и исполнување услови за остварување право на пензија.
Невработеното лице нема да може да оствари право на паричен надоместок, а доколку е корисник на паричен надоместок, ова право ќе му престане доколку: основа трговско друштво, претпријатие или друго правно лице и врши занаетчиска, односно професионална дејност.
