Никола Јовановиќ (8) е единствениот ученик во селото Несврта, на падините на Бесна кобила, на триесетина километри источно од Врање. Во населбата Ристинци, на 1.200 метри надморска височина, има само 10 жители. Никола, исто така, живее таму со својата мајка, на пет минути пешачење од училиштето. Момчето оди во второ одделение во основното училиште.
Во Несврта, низ животот на Јовановиќ, но и другите семејства чии куќи одамна беа затворени, се исполни стравот од стариот крал.
Кралот Петар се плашеше за биолошкиот опстанок на српскиот народ. За жал, неговите стравови се остварија. Депопулацијата на Србија, особено оние делови од каде што беа регрутирани повеќето војници во тој период, заврши. Никола е последното потомство во Несврта, селото што го даде највредното, а за возврат беше заборавено.
Од Несврта може да се стигне од Врањска Бања по рускиот пат, кој Козаците го изградиле пред еден век по нивното пристигнување во оваа област. Со него, втора година по ред, наставничката Јасмина Стојковиќ доаѓа од Врање.
И додека автобусот ги совладува кривините и свиоците на планинскиот пат во зори, маглата останува во рамнината, а на планината целата убавина на есента е прикажана во полн сјај. Високо на ридовите, можете да го видите училиштето, изградено од цврст камен. Во него, во веќе топлата училница, момчето, наставникот и нивната искрена радост поради дојденката се нереално убави.
– Сакам да одам на училиште, но жал ми е што немам пријатели, што немам со кого да си играм, да седам на клупа, да споделувам грицки и слатки. Тоа најмногу ми недостасува. Наставничката е многу добра и многу ја сакам. Сакам да цртам животни, сакам и математика, но и српски – вели Никола.
Училницата беше варосана за време на празниците, па sидовите се речиси празни. На таблата, јаболка нацртани со црвена боја.
Во аголот на големата просторија има шпорет и наредени трупци од бука. Некогаш, до седумдесеттите години на минатиот век, во училиштето имало околу сто ученици. Само три генерации после тоа, Никола е последниот ученик во него и единствено дете во селото.
– Тука е најтешко во зима, бидејќи има многу снег. Тешко е да се стигне од Врање, а уште потешко кога на снегот треба да се оди пеш околу километар и половина од асфалтот до училиштето. Снегот е голем, нема луѓе, нема животни, никој не помина пред вас, но ние се уште пристигнуваме. Никола е добро дете, но му недостасуваат деца, му треба друштво на неговите години. Тој добро напредува во учењето. На планина, луѓето се насочуваат еден кон друг, не е како во градот. Тие зависат едни од други поради суровите услови за живот. Често се случува да им носам лекови, намирници или што и да е друго што им треба. Сето ова го наградуваат со почит, благодарност и љубов. Пред оваа работа, работев во градските училишта во Врање, па колку и да беше тешко, за мене ова е ново искуство, но и предизвик – вели наставничката Јасмина.
